Artificial intelligence biedt veel kansen voor het onderwijs, maar heeft ook zijn keerzijden. Daarnaast bestaan er veel misvattingen over. Wij spraken met prof. dr. Eric Postma, hoogleraar Artificial Intelligence (AI) aan Tilburg University. Postma heeft een scherpe en nuchtere blik op AI, die hij onlangs in de Tweede Kamer deelde tijdens een masterclass. Vooral generatieve AI staat nu in de schijnwerpers. Wat gaat dit betekenen voor het onderwijs?

Originele, volledige interview door de redactie van Kennisnet.nl

“Generatieve AI is de meest recente variant van AI,” zegt Postma, “en die heet zo, omdat dit systeem zelf dingen kan genereren, zoals plaatjes, tekst, enzovoort. Het verschil met andere AI is, dat dat systeem vooral werd gebruikt om bijvoorbeeld plaatjes te herkennen van katten en honden. Dan was het of een kat of een hond. Wat in de huidige modellen gebeurt, is dat deze leren wat de onderliggende aspecten zijn van een kat of een hond. Van daaruit kunnen deze modellen zelf plaatjes genereren van allerlei varianten van honden en katten. En dat kun je ook met teksten doen.”

Postma vertelt dat deze modellen op een andere manier worden getraind dan niet-generatieve AI. “Wilde je in niet-generatieve AI afbeeldingen leren herkennen, dan moest je eerst heel veel afbeeldingen aanbieden van honden en katten en daarbij zeggen: dit is een hond en dit is een kat. Zo leerde AI de afbeeldingen te linken aan honden en katten. Wat je bij generatieve AI doet is een vorm van wat wij self supervised learning noemen. Bij teksten bied je op basis van een enorm grote hoeveelheid zinnen, steeds een deel van de zin aan. Het model moet dan voorspellen wat het volgende woord is of het volgende zinsdeel. Dit soort self supervised learning ligt ook ten grondslag aan ChatGPT en een heleboel soortgelijke modellen.”

De kansen van generatieve AI voor onderwijs

Volgens Postma zijn dagelijks de kansen van generatieve AI te zien. Doordat commerciële bedrijven er zoveel geld aan spenderen, werkt het steeds beter en treedt een enorme competitie op. De ontwikkelingen volgen elkaar daardoor steeds sneller op. “Er zullen steeds meer professionele tools op de markt komen waarmee je specialistische teksten en presentaties automatisch kunt genereren,” aldus Postma. “Je kunt in toenemende mate ook afbeeldingen bij je presentaties genereren en muziek.”

Postma denkt dat de door AI gegenereerde source code (programmatuur waarmee computers worden aangestuurd) een enorme impact op allerlei beroepen zal hebben. In het programmeeronderwijs leidt dat tot een andere manier van lesgeven. Afhankelijk van iemands perspectief is dat te zien als een kans. Zo heeft hij zelf studenten een programmeeropdracht gegeven, waarbij ze gebruikmaakten van ChatGPT om een programmeercode te genereren. “Het moest een beetje bijgewerkt worden, maar het moeilijkste werk was al gedaan door ChatGPT. Eigenlijk kun je dan zeggen dat ons programmeeronderwijs per definitie al verouderd is.”

“Je zal er op een andere manier mee om moeten gaan. Je moet nog steeds kunnen programmeren, maar je moet het op een andere manier toetsen. Hetzelfde geldt voor het schrijfwerk, het schrijven van essays en dergelijke.”

“Binnen 5 à 10 jaar is dit gemeengoed,” meent Postma. “Dan gebruikt iedereen dit soort tools, ook professionals. Die discussie is dan vervaagd. De grote discussie die nu gaande is, is hoe we die essays moeten beoordelen. De oplossing is dat je studenten moet opleiden om door AI gegenereerde teksten te checken op onjuiste informatie. Want die modellen genereren ook zogenaamde hallucinaties van foute informatie. Het is belangrijk dat studenten en kinderen dat inzicht krijgen. Daarin zie je een verschuiving. De vraag is dan natuurlijk of kinderen wel voldoende leren schrijven. Dat moeten ze zeker leren, maar dit soort systemen zullen we als ondersteuning gebruiken voor het onderwijs.”

“Wij moeten studenten opleiden om teksten, die door AI gegenereerd zijn, te checken op onjuiste informatie.”

Postma vindt dat onderwijs daarin adaptief moet zijn, omdat die AI-technieken continu veranderen. Ze worden beter of krijgen nieuwe aspecten. Ook daarin moet het onderwijs kinderen blijven opvoeden.

“De grootste uitdaging is het opvoeden van docenten in AI, want vaak zijn de leerlingen al verder dan de leerkrachten. Zij moeten zich niet laten afschrikken. Als bestuur kan je daarbij helpen door trainingen te bieden om AI te demystificeren. Laat zien dat het niet zo eng is als men zegt. Zo leren docenten de sterke en zwakke kanten ervan herkennen.”

Postma hoofdspreker tijdens OnderwijsInzicht 2023

Prof. dr. Eric Postma is een van de hoofdsprekers tijdens OnderwijsInzicht. Dit is een jaarlijks onderwijscongres voor schoolbestuurders, schoolleiders en ict-verantwoordelijken in het primair en voortgezet onderwijs over ict. Dit jaar is OnderwijsInzicht op 15 september in Congrescentrum Spant in Bussum. Tijdens zijn college zal Postma de nabije toekomst schetsen van AI in het onderwijs en wat dat betekent voor zowel leerkrachten als bestuurders. Die ontwikkelingen zijn revolutionair, ook al zal het volgens Postma niet van de ene op de andere dag gebeuren. De grootste push komt van de leerlingen, want zij zullen rechtsom of linksom het onderwijs inhalen. Er is niet veel tijd om daar lang over na te denken. Onderwijsprofessionals realiseren zich volgens hem niet hoe ingrijpend de impact van AI op de toekomst van het onderwijs is. Postma: “AI blijft, evolueert en zal het onderwijs nog verder op zijn kop zetten.”

Lees het volledige interview op Kennisnet.nl