Het meest persoonlijke verhaal dat dit jaar optekende, bleek misschien ook wel het meest universele. Het ging om Monique en haar zoon Robin, die niet alleen kampt met autisme maar ook met dyslexie. De vwo-jaren van Robin waren een lijdensweg geweest. Hij was een kei in wis- en natuurkunde, maar de talen waren een bijna onmogelijke opgave. Als Monique niet 'eindeloos, eindeloos' met hem geoefend had, had hij de tweede en derde klas nooit gehaald. "En dan had hij geen wis- en natuurkunde kunnen studeren aan de universiteit, waar hij eindelijk thuis is tussen zielsverwanten", aldus Monique. Als moeder vraagt zij zich af waarom Robin überhaupt aan Frans of Duits moest beginnen. Zijn talenten liggen toch duidelijk elders.

Vreemde talen
Via Monique kwam ik een paar maanden later terecht bij de Commissie voor de Rechten van de Mens in Utrecht. Er bleken veel meer gevallen als die van Robin. Aan de hoefijzervormige tafel in de zittingszaal zaten Joost en zijn ouders aan de ene kant, en de bestuurders van het Gerrit Rietveld College uit Utrecht aan de andere kant. Joosts ouders willen het school dwingen om hem dispensatie te verlenen voor Frans en Duits. Tweedeklasser Joost is slim genoeg, maar door zijn dyslexie heeft hij het lees- en schrijfniveau van een kind uit groep 5. De lappen stof van geschiedenis of aardrijkskunde kosten al zoveel tijd; geef hem dan tenminste een vrijstelling voor talen waar hij verder toch niets mee wil. Frans en Duits zijn geen kernvakken, zoals Nederlands, Engels en wiskunde. Ook zonder die vreemde talen kan hij een goede bèta-student worden. Anders dreigt Joost 'af te stromen' naar havo of vmbo, en dat zou met zijn intelligentie niet nodig zijn.

Zo makkelijk als de zaak op het eerste gezicht lijkt, blijkt die niet te zijn. De Commissie zou op 8 december uitspraak doen, maar wil nu eerst meer informatie hebben. Het heikele punt is, dat als de ene leerling met dyslexie een vrijstelling voor talen krijgt, de ander dat natuurlijk ook wil. Wanneer is de nood zo hoog dat je kunt afstappen van het vaste vwo-curriculum?

Lessenpakket op maat
Ouders van dyslectische kinderen willen graag een lessenpakket 'op maat' voor hun kind. Op basis van hun handicap en het in 2014 ingevoerde 'passend onderwijs' op scholen zou je daarvoor best een lans voor kunnen breken. Maar het Gerrit Rietveld College, en waarschijnlijk ook de Commissie voor de rechten van de mens, voorzien dat na het eerste schaap over de dam er nog velen willen volgen. Want wensen we dat niet allemaal: een onderwijsprogramma dat precies bij ons past?

Passend onderwijs is een term die steeds verder opgerekt zal kunnen worden. Na de dyslectici volgen er weer andere groepen. Op basisscholen in Amsterdamse achterstandswijken bijvoorbeeld is er veel belangstelling voor de mogelijkheden. De taalvaardigheid van de allochtone kinderen is daar zo beperkt, dat de schoolbesturen hun leerlingen willen vergelijken met leerlingen in het passend onderwijs. Ze vragen om extra budget om per jaar ongeveer 300 uur extra les te geven buiten het reguliere programma om.

Hoewel passend onderwijs oorspronkelijk niet bedoeld is voor kinderen met 'gewone' dyslexie of buitenlandse ouders, heeft in het onderwijsveld wel een gedachte postgevat. Groepen die iets afwijken moeten geïndividualiseerd onderwijs kunnen krijgen. De Commissie voor de rechten van de mens mag nu een eerste onderscheid maken tussen een onderwijsprogramma voor een gewoon en een afwijkend kind op een middelbare school. Het zal niet voor het laatst zijn. De rij 'uitzonderingsgevallen' zou lang kunnen worden, en misschien in zijn ultieme vorm zelfs uitmonden in een rij van louter individuen. Immers, geen mens is dezelfde.

Bron: Trouw.nl