Vandaag meldt Trouw in haar krant dat er een Nationale Lerarenraad moet komen waarin docenten van alle schoolniveaus samen bepalen wat kinderen op school moeten leren. Dat schrijven twintig docenten uit het basis-, voortgezet, speciaal en middelbaar beroeps onderwijs in een manifest dat zij vandaag publiceren.

Volgens de groep Leraar2032 hebben leraren nu veel te weinig inspraak in wat er op het lesprogramma staat. Door de grote hoeveelheid 'kerndoelen' waaraan scholen moeten voldoen, is het onderwijs dichtgetimmerd en klagen leerlingen over een gebrek aan samenhang tussen wat zij leren. Dat gaat ten koste van de kwaliteit van het onderwijs en het werkplezier van leraren, stelt de groep. "Als docenten samen nadenken over wat kinderen moeten leren, zullen schoolvakken beter op elkaar aansluiten", stelt mede-initiatiefnemer en leraar van het jaar Jasper Rijpma.

Als docenten samen nadenken over wat kinderen moeten leren, zullen schoolvakken beter op elkaar aansluiten (Jasper Rijpma, leraar van het jaar en mede-initiatiefnemer)

Momenteel buigt een commissie onder leiding van socioloog Paul Schnabel zich over de vraag hoe het Nederlandse onderwijs toekomstbestendig moet worden gemaakt. De commissie gebruikt daarbij de ideeën die in de 'nationale brainstorm' werden geopperd, nadat staatssecretaris Sander Dekker van onderwijs heel Nederland vroeg om mee te denken over wat kleuters van nu in 2032 moeten weten en kunnen.

Onder #2032 werd gepleit voor mindfulness, yoga, leiderschap, gezond eten; zaken waar bedrijven aan denken te kunnen verdienen (Alderik Visser, mede-initiatiefnemer en geschiedenisleraar)

Gevaar van boodschappenlijstjes

Mooi hoor, zo'n brede maatschappelijke discussie, stellen de docenten van Leraar2032 in hun manifest 'In het curriculum toont zich de meester!', maar de stem van de docent wordt onvoldoende gehoord, vinden ze. De leraren willen voorkomen dat het debat gekaapt wordt door onderwijsadviesbureaus en andere bedrijfjes die er graag aan willen verdienen.

"Het gevaar is dat zo'n debat al snel uitdraait op een boodschappenlijstje voor het onderwijs. Dat zag je op sociale media gebeuren, onder #2032 werd gepleit voor mindfulness, yoga, leiderschap, gezond eten; zaken waar zulke bedrijven aan denken te kunnen verdienen en die de carrièrekansen van leerlingen zouden moeten vergroten", zegt mede-initiatiefnemer en geschiedenisleraar Alderik Visser.

De docenten pleiten voor een curriculum waarin evenwichtig aandacht is voor persoonlijke vorming, sociale ontwikkeling en voorbereiding op een baan. Nu draait het op school wel heel sterk om het laatste, vinden Visser en Rijpma.

Docenten in Nederland zijn methodengeil (Alderik Visser, mede-initiatiefnemer en geschiedenisleraar)

Eigen curriculum

De docenten willen bovendien minder zaken verplicht stellen. Leraren moeten nu zoveel verschillende thema's behandelen dat ze massaal naar de standaardlesmethoden grijpen, zegt Visser. "Docenten in Nederland zijn methodengeil. Maar het kan echt anders – in lessen, op scholen, landelijk – door uit te gaan van de vraag: wat willen we met leerlingen bereiken en hoe. Dat zou het spannender maken voor docenten en leerlingen."Daarvoor is wel tijd en bijscholing nodig, menen Visser en Rijpma, maar het kan. Visser: "Ik heb jarenlang in het tweetalig onderwijs gewerkt en daar was het compleet normaal om een eigen curriculum te ontwikkelen. Dat was ongelooflijk leuk."

In Leraar2032 zitten docenten van alle schoolniveaus en generaties, plus de vier huidige leraren van het jaar. Ze werden ondersteund door de beroepsorganisatie voor leraren, de Onderwijscoöperatie. Rijpma: "Misschien zijn we een voorhoede. Maar ik ben ervan overtuigd dat iedere leraar voor dit vak heeft gekozen vanuit passie en idealisme, niet om een boek uit de kast te pakken en een methode te volgen, of om klakkeloos uit te voeren wat de school en de overheid van hem vraagt."

Als we vinden dat we het onderwijs moeten vernieuwen omdat de toekomst ongewis is, is het gek om dan weer allerlei zaken vast te leggen (Jasper Rijpma, leraar van het jaar en mede-initiatiefnemer)

Geen vaste doelen

De groep voelt zich gesterkt door een peiling onder bijna 800 vakgenoten, van wie twee derde vindt dat leraren de grootste stem moeten hebben bij de vernieuwing van de onderwijscurricula.

Een Nationale Lerarenraad zou daarvoor de lijnen moeten uitzetten, menen de docenten van Leraar2032. "We moeten geen doelen in graniet gaan beitelen", zegt Rijpma. "Als we vinden dat we het onderwijs moeten vernieuwen omdat de toekomst ongewis is, is het gek om dan weer allerlei zaken vast te leggen waarvan we niet weten of we ze over vijf of tien jaar nog nodig vinden", vult Visser aan. "We moeten permanent nadenken over wat we met onderwijs willen, wat voor mensen wij willen in de samenleving van de toekomst."

Zo'n Lerarenraad kan bovendien de politiek afremmen die steeds nieuwe dinge van scholen vraagt. Tegelijkertijd kan het in de gaten houden of het lesprogramma nog wel aansluit bij maatschappelijke en economische ontwikkelingen.

Hoe precies, dat is best ingewikkeld, erkennen Visser en Rijpma. Morgenavond gaan de opstellers van het manifest Leraar2032 daarom in debat met leraren in De Balie in Amsterdam.