De toekomst van leren vormgeven: de rol van AI binnen onderwijs 4.0

Deel dit artikel

Wilt u belangrijke informatie delen met de redactie?

Het World Economic Forum heeft onlangs een rapport gepubliceerd over de potentie van AI binnen ‘Education 4.0‘. Als je discussie over AI in het onderwijs volgt, dan zal de potentie die het WEF schetst niet verrassen. De case studies zijn het meest informatieve deel van dit rapport. Dat geldt ook voor vijf voorwaarden voor een evenwichtige benadering van innovatie en veiligheid die men schetst.

Shaping the Future of Learning: The Role of AI in Education 4.0 — Bron: WEF

Eerst even iets over ‘Education 4.0’. Het WEF heeft enkele jaren geleden een raamwerk met deze titel gelanceerd. Dit is een benadering van leren en doceren die zich richt op het aanleren van vaardigheden, houdingen en waarden aan lerenden die klaar zijn voor de toekomst. Education 4.0 dient als een allesomvattend kader dat de belangrijkste transformaties schetst die nodig zijn in het basis- en voortgezet onderwijs om betere onderwijsresultaten te bevorderen. De kern van de didactiek bestaat uit 1) gepersonaliseerd en zelfgestuurd leren, 2) toegankelijk en inclusief leren, 3) probleemgebaseerd en samenwerkend leren en 4) levenslang en leerlinggestuurd leren (vooral leren in eigen tempo).

Het WEF beschouwt AI als een instrument dat zowel docenten kan ondersteunen als leerervaringen kan personaliseren, en het door hen bepleite raamwerk kan helpen vormgeven.

Op de eerste plaats behandelt het rapport drie belangrijke uitdagingen voor de onderwijssector die kunnen worden aangepakt door een grotere integratie van technologie, waaronder AI:
a) Het wereldwijde lerarentekort vormt een belangrijk obstakel voor het verbeteren van de onderwijsresultaten en de vraag naar docenten zal de komende jaren naar verwachting alleen maar toenemen.
b) Docenten besteden veel tijd aan administratieve taken, wat ten koste gaat van de tijd die ze hebben om zich te richten op kwaliteitsvolle interacties met leerlingen.
c) De meeste onderwijssystemen lopen achter bij het dichten van de kloof op het gebied van digitale vaardigheden – een kritieke factor om de toekomstige inzetbaarheid van lerenden te garanderen en om bij de volgende generatie de nodige bekwaamheid en het ethisch bewustzijn te ontwikkelen om op verantwoorde wijze opkomende technologieën te ontwikkelen en in te zetten.

Op de tweede plaats onderzoekt het rapport de mogelijke manieren waarop AI de in het vorige hoofdstuk genoemde lacunes kan tegen gaan:

1) De integratie van AI in het onderwijs biedt de mogelijkheid om een groot aantal administratieve taken van docenten te stroomlijnen, zodat ze meer tijd kunnen besteden aan het werken met lerenden.
2) AI kan docenten helpen om lerenden sneller te beoordelen en hen in staat stellen om directer feedback te geven. Je kunt daardoor ook interventies beter aanpassen aan behoeften van lerenden.
3) AI kan leerlingen en studenten in staat stellen digitale geletterdheid, kritisch denken, probleemoplossend vermogen en creatieve vaardigheden te ontwikkelen.
4) AI kan de leerervaring personaliseren, ondersteund door docenten, wat leidt tot betere leerprestaties en een betere aanpassing aan diverse leerbehoeften.

Het WEF beschouwt AI als samenwerkingspartner van een docent. Ze hebben een erg optimistisch beeld van de potentie van AI. In het verleden heeft het WEF wel vaker een groot vertrouwen in digitale technologie gehad. Ik zie zelf ook mogelijkheden om werkdruk te verlichten en het onderwijs te versterken en meer flexibel te maken. Een lerarentekort bestrijd je m.i. echter niet met behulp van AI. Dan overschat je m.i. de huidige (?) mogelijkheden van AI om bepaalde werkzaamheden van docenten over te nemen. Check ook pagina 10 en 11 waar beschreven staat wat voor taken geautomatiseerd kunnen worden.

Het derde deel van het rapport bestaat uit aansprekende voorbeelden van hoe AI onderwijs 4.0 bevordert:
Praktijkvoorbeelden zijn onder meer:

Toegankelijke digitale tekstboeken (ADT) door UNICEF: Deze aanpak maakt gebruik van AI om onderwijsmateriaal aan te passen aan de behoeften van lerenden met een extra ondersteuningsbehoefte, door middel van functies zoals audiodescriptie en tekst-naar-spraak.
Kabakoo Academies: Deze start-up gebruikt een AI-gestuurde virtuele mentor om jongeren in West-Afrika te helpen bij het ontwikkelen van digitale en ondernemersvaardigheden, met modules die persoonlijke feedback geven.
Het Letrus programma in Brazilië: Dit initiatief gebruikt AI om directe feedback te geven op lees- en schrijfvaardigheden, wat aanzienlijk heeft bijgedragen aan het verbeteren van de geletterdheid van leerlingen.

Het rapport bevat in totaal negen case studies. In de concluderende paragraaf wijst het WEF ook op mogelijke risico’s, bijvoorbeeld als het gaat om privacy. Veel mensen staan ook ambigue ten opzichte van AI op vertrouwen AI niet. De casestudies benadrukken volgens de auteurs vijf voorwaarden voor een evenwichtige benadering van innovatie en veiligheid op het gebied van AI binnen het onderwijs:

AI-toepassingen voor het onderwijs dienen ontwikkeld te worden in samenwerking met docenten en schoolleiders. Hierdoor kan de AI voldoen aan de diverse leerbehoeften van lerenden, ondersteuning bieden aan docenten om zich te richten op menselijke interacties en schoolleiders assisteren bij het maken van onderbouwde keuzes.
Bij de integratie van AI in het onderwijs is het belangrijk om gevoelige informatie te beschermen. Dit vereist sterke privacy- en beveiligingsprotocollen, waaronder bewustwording over ethisch datagebruik, het verkrijgen van toestemming, data anonimiseren en het beperken van dataverzameling tot wat noodzakelijk is voor onderwijsdoeleinden.
Innovatieve financieringsmodellen zijn nodig om de ontwikkeling van AI-algoritmen te blijven verfijnen en om onafhankelijke tests en evaluaties van AI-oplossingen mogelijk te maken. Dit zorgt ervoor dat alle belanghebbenden vertrouwen kunnen hebben in de effectiviteit en waarde van deze oplossingen.
Docenten en schoolleiders moeten toegang hebben tot de nodige training en bijscholing die is afgestemd op hun behoeften, om optimaal gebruik te kunnen maken van AI-systemen.
Overwegingen van gelijkheid en inclusie moeten centraal staan in het ontwerp van programma’s, om te waarborgen dat AI-vaardigheden breed worden verspreid en dat de voordelen van AI-technologieën in het onderwijs voor iedereen toegankelijk zijn.

Andere bronnen over generatieve AI