Scholen digitaliseren steeds meer. Maar wat zijn de gevaren van deze digitalisering vanuit ethisch perspectief? Kennisnet wijdt een gedeelte van hun podcast aan deze vraag. De podcast-aflevering blikt vooruit op een publicatie die op 17 januari 2020 zal verschijnen, door auteurs Erwin Bomas en Remco Pijpers.

In de publicatie worden digitale ontwikkelingen beschreven die van invloed zijn op waarden als privacy en vrijheid. Kennisnet pleit voor ethiek als een instrument om er voor te zorgen dat technologie de onderwijswaarden bevordert en niet zal bedreigen.

Daarom verschijnt er op 17 januari 2020 ook een EthiekKompas. Dit is een tool die de scholen helpt ethische gesprekken te voeren over ICT in het onderwijs en de implicaties daarvan.

Ict doordacht inzetten

Samen met scholen hebben de auteurs van de publicatie ethische gesprekken ‘geoefend’. Hierin stonden 3 thema’s centraal: datasturing, gepersonaliseerd leren en technologie in het speciaal onderwijs. In die gesprekken viel op hoe ethiek helpt  vertragen. En hoe goed het kan zijn een pas op de plaats te maken.

Door te vertragen wordt veel sneller duidelijk dat technologie soms juist niet aan waarden bijdraagt, hoe aantrekkelijk de technologische belofte ook lijkt. Door dit inzicht kan ict doordachter worden ingezet, op een manier die daadwerkelijk de waarden van de school versterkt.

Bewust nadenken over waar je de mens juist níet wil vervangen door technologie, daar moet het gesprek meer over gaan.

Waarden

“Technologie draagt altijd waarden in zich”, zegt Erwin Bomas, adviseur bij Kennisnet . “Vaak gaat het erom dingen sneller, efficiënter of eenvoudiger te maken. De vraag is of dat ook in alle gevallen beter is. Zolang de werking en de daarbij behorende waarden van technologie verborgen blijven, zullen mensen juist weerstand tegen technologie ontwikkelen.”

Het menselijke mag nog meer voorop staan, vindt Bomas: “Het gesprek over technologie op school moet meer gaan over de menselijke kant van onderwijs. Het bewust nadenken over waar je de mens juist níet wil vervangen door technologie, en technologie in te zetten om te zorgen dat de menselijke kant de ruimte krijgt.”

Groeiende invloed big-tech

Volgens Toine Maes, directeur van Kennisnet, dwingt een ethisch perspectief op digitalisering scholen ook tot een krachtig publiek antwoord op de invloed van platformisering. “Bij een gezonde, volkomen markt met veel marktpartijen zijn er van nature checks en balances en corrigerende mechanismen waardoor waarden gewaarborgd worden. Met de groeiende invloed van grote Amerikaanse tech-bedrijven zie je dat de concentratie steeds meer toeneemt. De mechanismen om te sturen moeten door het onderwijs zelf worden geformuleerd. Dat vraagt om intensievere samenwerking tussen schoolbesturen.”

Ethiek op OnderwijsInzicht 2020

De publicatie ‘Waarden wegen’ en de tool het EthiekKompas worden gelanceerd op het congres OnderwijsInzicht op 17 januari 2020 en zijn vanaf dat moment te vinden op kennisnet.nl. Op OnderwijsInzicht zijn bovendien meerdere sessies gewijd aan het thema ethiek en digitalisering, zoals het college van José van Dijck en een serie socratische gesprekken.

Beluister de podcast

Benieuwd naar het hele gesprek? Beluister de podcast en abonneer u via Apple Podcasts, Spotify of uw favoriete podcast-app op de Kennisnet-podcast.

Dit artikel verscheen eerder op Kennisnet.nl.